Co musisz wiedzieć o Jednolitym Pliku Kontrolnym – JPK_VAT?

Ostatnia aktualizacja: 24.07.2024
Publikacja: 30.04.2024
Przeczytaj w: 6 min

Prowadzenie przedsiębiorstwa, niezależnie w jakim kraju, to często wyzwanie, która wymaga od przedsiębiorców wywiązywania się z szeregu obowiązków. W Polsce, jednym z nich jest rozliczenie VAT, którego częścią jest składanie deklaracji VAT, które od kilku lat mają formę Jednolitego Pliku Kontrolnego. Jeżeli więc chcesz dowiedzieć się więcej o JPK, świetnie trafiłeś, ponieważ ten artykuł skupia się właśnie na tym temacie.

Z tego artykułu dowiesz się:

Czym jest JPK?
Kto musi składać JPK_VAT i w jakim terminie?
Jakie są struktury plików JPK?
Z jakich sekcji składają się pliki JPK?
Jak wygenerować plik JPK?
Jakie kary grożą za nieterminowe złożenie JPK lub jego brak?

Jednolity Plik Kontrolny - JPK - co to takiego?

JPK, czyli Jednolity Plik Kontrolny, to polski format elektronicznego pliku, który spełnia międzynarodowy standard SAF-T (Standard Audit FIle for Tax). Ma on format XML, a za jego pomocą podatnicy VAT, a przy jego wykorzystaniu raportuje się transakcje związane z wymianą towarów i usług.

Warto zaznaczyć, że istnieje wiele struktur jednolitego pliku kontrolnego, z których najpopularniejszą jest JPK_V7 (JPK_VAT zawierający deklarację VAT).

Plik kontrolny JPK_VAT – którzy przedsiębiorcy zobowiązani są do składania go?

Od 1 lipca 2020 roku składanie JPK V7 obowiązuje wszystkie polskie firmy i zastąpił on obowiązujące do tamtego czasu deklaracje VAT. Dodajmy, że generowanie JPK następuje przy pomocy elektronicznego oprogramowania, służącego do prowadzenia księgowości firmy.

Termin na wysyłkę JPK_VAT

Czynni podatnicy VAT, których obowiązuje wysyłka JPK_VAT mają czas na wywiązanie się z tego obowiązku do 25. dnia miesiąca następującego po okresie rozliczeniowym. Jeżeli dzień ten przypada na weekend lub święto, termin automatycznie termin ten przesunie się na najbliższy dzień roboczy.

Cel wprowadzenia JPK

Celem wprowadzenia JPK jest usprawnienie działania systemu podatkowego za sprawą szybszego i łatwiejszego procesu zbierania i analizy danych dotyczących operacji przedsiębiorstwa, co przekłada się na mniejszą ilość kontroli skarbowych, a także mniejszą ilość oszustw podatkowych. Natomiast dzięki możliwości, aby raportować JPK elektronicznie, więcej czasu na inne obowiązki zyskują także przedsiębiorcy.

Struktury plików JPK

Wśród plików JPK można wyróżnić ich kilka struktur, z podziałem na te, które należy raportować co miesiąc, oraz pozostałe formaty, które należy dostarczyć, kiedy organy podatkowe na żądanie organów podatkowych.

Obowiązkowy Jednolity Plik Kontrolny – JPK V7

Do pierwszej wymienionej kategorii należy plik JPK V7, tzw. JPK z deklaracją, który należy składać co miesiąc. Warto jednak podkreślić, że łączny on w sobie elementy pliku JPK_VAT oraz deklaracji VAT-7/VAT-7K.

Co zawierają pliki JPK_V7?

Plik JPK_V7 składa się z 2 części:

Pierwsza z nich to część ewidencyjna JPK V7M, która zawiera informacje dotyczące sprzedaży i zakupów przedsiębiorstwa w danym okresie rozliczeniowym.
Druga z nich to część deklaracyjna JPK _ V7M, która zawiera informacje wcześniej zawarte w deklaracji VAT.

Warto podkreślić, że dzięki nowoczesnemu oprogramowaniu wykorzystywanemu w księgowości, zarówno wygenerowanie pliku JPK, jak i wysyłka JPK jest mocno zautomatyzowana i uproszczona.

Pozostałe struktury plików JPK

Tak jak zaznaczyliśmy wcześniej, oprócz plików JPK _ V7, które przedsiębiorcy mają obowiązek składać co miesiąc, istnieje także kilka innych struktur plików JPK, które należy złożyć na żądanie organów podatkowych. Są to:

JPK_FA – dotyczy on ewidencjonowania faktur sprzedaży. Zawiera dane dotyczące pozycji towarów z każdej faktury sprzedaży, a także informacje o samej transakcji.
JPK_FA_RR – zawiera informacje o fakturach VAT RR.
JPK_MAG – dotyczy ewidencji magazynowej. Zawiera informacje o ruchu towarów oraz ich przyjęciach i wydaniach, a także dane o ich wartości, stanie czy też numer faktury związanej z operacją dotyczącą danego towaru.
JPK_KR – zawierający wszystkie zapisy z ksiąg rachunkowych
JPK_WB – jest to wyciąg bankowy, zawierający informacje dotyczące każdej transakcji na rachunku, m.in. dane kontrahentów czy wartości przelewów. Generowanie JPK WB można zlecić bankowi.
JPK_EWB – jest to ewidencja przychodów podatników VAT korzystających z ryczałtu jako formy rozliczania podatku.
JPK_PKPiR – zawiera dane księgowe zebrane w logicznej strukturze. Dotyczy prowadzących podatkową księgę przychodów i rozchodów.

Co zawiera JPK? – Elementy jednolitego pliku kontrolnego

W strukturze jednolitego pliku kontrolnego można wyróżnić takie elementy JPK, jak:

Nagłówek – znajdują się tutaj takie informacje, jak dane pozwalające na identyfikację podatnika VAT, np. nazwa firmy, NIP czy adres, jak i data wygenerowania pliku JPK, a także dane dotyczące samego pliku kontrolnego JPK, np. okres, którego dotyczy raport, czy też cel złożenia JPK.
Sekcja merytoryczna – w tej sekcji znajdują się informacje o zdarzeniach gospodarczych zaistniałych w okresie, którego dotyczy raportowanie JPK. Informacje zawarte w tej części zależą od struktury pliku.
Sekcja kontrolna – znajduje się tutaj m.in. liczba wierszy i suma podatku VAT, co pozwala zweryfikować czy wszystkie informacje zostały podane prawidłowo.

Generowanie i składanie JPK_VAT

Generowanie JPK następuje zazwyczaj przy użyciu oprogramowania księgowego. Jeżeli jednak podatnik VAT nie korzysta z takiego, może skorzystać z bezpłatnych narzędzi oferowanych przez Ministerstwo Finansów. Należy jednak pamiętać, że przygotowany w ten sposób dokument JPK przed wysyłką musi zostać podpisany przy użyciu podpisu kwalifikowanego, profilu zaufanego lub danymi autoryzującymi wraz z kwotą przychodu.

Kiedy JPK VAT zostanie przesłany, przesyłający dostanie Urzędowe Potwierdzenie Odbioru – UPO.

Korygowanie JPK

Jeżeli przesłany dokument JPK zawiera błędy, przedsiębiorcy zobowiązani są do złożenia korekty. Odbywa się to analogicznie do sposobu wysyłki pierwszej wersji pliku.

Potrzebujesz pomocy z VAT lub księgowością w e-commerce?

Odezwij się do nas, a nasi specjaliści zajmą się resztą – kwestiami VAT, VAT OSS lub księgowością w e-commerce!

Umów się na konsultację

Konsekwencje za niezłożenie JPK

Niezłożenie JPK w terminie może zostać potraktowane jako utrudnianie lub udaremnianie wykonywania czynności służbowej organów podatkowych, a to z kolei może zostać potraktowane jako wykroczenie skarbowe lub przestępstwo skarbowe, które skutkują grzywnami.

Wysokość grzywny za wykroczenie skarbowe waha się od 1/10 do dwudziestokrotności minimalnego wynagrodzenia, czyli od ok. 430 PLN do ok. 86 000 PLN. Natomiast wysokość grzywny za przestępstwa skarbowe to kwota liczona w wielokrotności stawek dziennych – od dziesięciokrotności do studwudziestokrotności. W 2024 roku stawki dzienne wynoszą od 141,40 PLN do 56 560 PLN, co oznacza, że minimalny wymiar kary w przypadku przestępstwa skarbowego to 1410 PLN.

Co jeszcze musisz wiedzieć o JPK_V7?

Struktura JPK_VAT wymaga od podatników VAT zastosowania kilku dodatkowych oznaczeń.

Kody GTU

Podatnik, wystawiając faktury sprzedaży, będzie w niektórych sytuacjach musiał oznaczyć taki dokument odpowiednim kodem GTU, które następnie zostaną zawarte w części ewidencyjnej. Ww. kody GTU odnoszą się do:

Kod	Czego dotyczy
GTU_01	Handel napojami alkoholowymi
GTU_02	Handel paliwem
GTU_03	Dostawy oleju opałowego oraz oleju smarowego
GTU_04	Dostawy wyrobów tytoniowych, suszu tytoniowego, płynu do e-liquidów
GTU_05	Dostawy odpadów
GTU_06	Dostawy urządzeń elektronicznych oraz części i materiałów do nich
GTU_07	Dostawy pojazdów i części samochodowych
GTU_08	Dostawy metali szlachetnych i nieszlachetnych
GTU_09	Dostawy leków i wyrobów medycznych
GTU_10	Dostawy budynków, budowli i gruntów
GTU_11	Handel uprawnieniami w zakresie przenoszenia praw do emisji gazów cieplarnianych
GTU_12	Świadczenie usług niematerialnych: doradczych, księgowych, prawnych, zarządczych, marketingowych, reklamowych, szkoleniowych, firm centralnych, badań rynku oraz opinii publicznej, w zakresie badań naukowych i prac rozwojowych, w zakresie pozaszkolnych form edukacji
GTU_13	Świadczenie usług transportowych i z zakresu gospodarki magazynowej

Kody procedur transakcji

Kod	Czego dotyczy
SW	Dostawa w ramach sprzedaży wysyłkowej z terytorium kraju, o której mowa w art. 23 ustawy o VAT.
EE	Świadczenie usług telekomunikacyjnych, nadawczych i elektronicznych, o których mowa w art. 28k ustawy o VAT.
TP	Istniejące powiązania między nabywcą a dokonującym dostawy towarów lub usługodawcą, o których mowa w art. 32 ust. 2 pkt 1 ustawy o VAT.
TT_WNT	Wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów dokonane przez drugiego w kolejności podatnika VAT w ramach transakcji trójstronnej w procedurze uproszczonej, o której mowa w dziale XII rozdziale 8 ustawy o VAT.
TT_D	Dostawa towarów poza terytorium kraju dokonana przez drugiego w kolejności podatnika VAT w ramach transakcji trójstronnej w procedurze uproszczonej, o której mowa w dziale XII w rozdziale 8 ustawy o VAT.
MR_T	Świadczenie usług turystyki opodatkowane na zasadach marży zgodnie z art. 119 ustawy o VAT.
MR_UZ	Dostawa towarów używanych, dzieł sztuki, przedmiotów kolekcjonerskich i antyków, opodatkowana na zasadach marży zgodnie z art. 120 ustawy o VAT.
I_42	Wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów następująca po imporcie tych towarów w ramach procedury celnej 42 (import).
I_63	Wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów następująca po imporcie tych towarów w ramach procedury celnej 63 (import).
B_SPV	Transfer bonu jednego przeznaczenia dokonany przez podatnika działającego we własnym imieniu, opodatkowany zgodnie z art. 8a ust. 1 ustawy o VAT.
B_SPV_DOSTAWA	Dostawa towarów oraz świadczenie usług, których dotyczy bon jednego przeznaczenia na rzecz podatnika, który wyemitował bon zgodnie z art. 8a ust. 4 ustawy o VAT.
B_MPV_PROWIZJA	Świadczenie usług pośrednictwa oraz innych usług dotyczących transferu bonu różnego przeznaczenia, opodatkowane zgodnie z art. 8b ust. 2 ustawy o VAT.
MPP	Transakcja objęta obowiązkiem stosowania mechanizmu podzielonej płatności.

Kody typów dokumentów

Elementami JPK, które nie są obowiązkowe, a opcjonalne, są kody typów dokumentów dotyczących sprzedaży, zawarte później w części ewidencyjnej JPK.

Kod	Czego dotyczy
RO	Dokument zbiorczy, dotyczący sprzedaży na rzecz osób prywatnych przy wykorzystaniu kasy fiskalnej przez przedsiębiorców nieprowadzących działalności gospodarczej
WEW	Dokument wewnętrzny, wystawiany kiedy podatnik nie wystawia faktury lub paragonu, ale ma obowiązek naliczyć podatek VAT.
FP	Oznaczenie faktury, która jest wystawiana do paragonu.

Istnieją także oznaczenia, które wiążą się z dokumentami dotyczącymi zakupu.

Kod	Czego dotyczy
VAT_RR	Oznaczenie faktury VAT_RR.
WEW	Oznaczenie dokumentu wewnętrznego.
MK	Oznaczenie dokumentu wystawianego przez podatnika VAT – usługodawcy lub dostawcy – który korzysta z metody kasowej.

Podsumowanie JPK

Wprowadzenie JPK w Polsce to znaczący krok w kierunku cyfryzacji i usprawnienia polskiego systemu podatkowego. Rozwiązanie to nie tylko zwiększa transparentność raportowania danych podatkowych, ale też skraca czas przeznaczany na prowadzenie ewidencji VAT przed przedsiębiorców. Z kolei organy podatkowe, dzięki JPK, mają lepszy dostęp do szczegółowych informacji, co pozwala na efektywniejsze wykrywanie i zapobieganie oszustwom podatkowym oraz ułatwia przeprowadzanie kontroli.

Trzeba mieć jednak na uwadze, że generowanie JPK, a także jego wysyłka powinno odbywać się z zachowaniem dbałości o szczegóły i terminy, ponieważ nieprawidłowe wypełnienie dokumentu będzie wiązało się z koniecznością korekty. Natomiast jego nieterminowe przesłanie może zostać potraktowane jako przestępstwo lub wykroczenie skarbowe, czego efektem są grzywny.

Jeżeli potrzebujesz wsparcia w księgowości e-commerce lub kwestiach związanych z VAT Compliance i VAT OSS w krajach UE oraz UK, takich jak rejestracje, deklaracje lub rozliczenia – umów się na konsultację i sprawdź, co nasi specjaliści mogą dla Ciebie zrobić!

Michał Doruch Michał od ponad 10 lat zajmuje się m.in. rozliczaniem, rejestracjami i składaniem deklaracji VAT w krajach Unii Europejskiej oraz Wielkiej Brytanii. To jednak nie wszystko! W bagażu swoich doświadczeń ma także kwestie związane z VAT OSS, raportowanie Intrastat i bezpośrednie wsparcie klientów. Z Taxology Michał jest związany od marca 2021 roku.